تمرین اول :
1 – در آیات و عبارت های زیر اسم های مشتق به شکل متضاد به کار رفته، آنها را با ذکر نوع مشتق داخل بنویسید.
1. ( و ما ارْسَلْناک الاَ ……….بشراً و نذیراً )
بشیر:صفت مشبهه
نذیر:صفت مشبهه
2. (هو الذی خلَقَکُم فمنکم کافرٌ و منْکُم مؤمنٌ)
کافر:اسم فاعل
مومن:اسم فاعل
3. لَوْ عَلِمَ النّاقِصُ بنقصه لکانَ کاملاً
ناقص:اسم فاعل
کامل:اسم فاعل
تمرین دوم
عیّن نوع المشتق الذی اُشیرالیه بخط و اکْتُبُهُ فی الجدول : نوع مشتقی را که با خط مشخص شده معین کن و آزاد در جدول بنویس.
1. (انّ النّفسَ لامارةٌ بالسوء ) همانا نفس فرمان دهنده به بدی است
2. لقَدَ خلقنا الانسانَ فی اَحْسَن تقویم ) انسان را به نیکوترین صورت آفریدیم
3 ( …. رحمةٌ الله و برکاتُهُ علیکم اهل البیت .« انّهُ حمید مجید » رحمت و برکت خدا بر شما اهل بیت باد، همانا او ستوده ی سرافراز است .
4 – و لله المشرقُ و الْمغربُ . و مشرق و مغرب از آن خداست
امارة --> اسم مبالغه-->بسیار امرکننده
احْسنْ -->اسم تفضیل--> نیکوترین
حمید -->صفت مشبهه--> ستوده
مجید -->صفت مشبهه--> سرافراز
المشرق -->اسم مکان--> مشرق(خاور)
مغرب -->اسم مکان--> مغرب (باختر)
تمرین سوم
متن زیر را بخوانید و ترجمه کنید و نوع مشتق کلماتی را که زیر آنها خط کشیده شده، مشخص کنید.
قالَتِ الفراشةُ الصّغیرةُ للطبیعة : پروانه کوچک به طبیعت گفت
للوردة الحمراء رائحةً طیبة …… : گلسرخ بوی خوشی دارد………
للشّجرة الخضراء اوراق لطیفةًٌ ….. : درخت سبز برگ های لطیفی دارد………
للشّمسِ فی الصّباح طلعةُ جمیلة ...... : خورشید در صبح سیمای زیبایی دارد.....
بِلْبلِ صوتٌ عذْبٌ بدیع ........ : بلبل صدای دلنشین و عالی دارد
للنّهر میاهٌ صافیة و صوتٌ رنّان ......... : رود آب هایی زلال و صدای طنین اندازی دارد
فماذا نزَکْتِ ایّتها الطبیعة للفراشة ٍ ، أنْتبکَ الصّغیرة ؟ :
پس ای طبیعت به پروانه دختر کوچکت چه داده ای ؟
فقالت ایّها الطبیعةٌ ..... : پس مادرس طبیعت گفت :
«للفراشةُ الصّغیرة الحُسنْ و الجمال، ألا تَقْتغین بهذالنصیب؟!» : پروانه کوچک زیبایی و جمال دارد. آیا به این قسمت قانع نیستی
الصغیرة، لطیفة ، جمیلة ، بدیع ، صفت مشبهه، رنّان، اسم مبالغه
تمرین چهارم
عیّن الصحیح فی التحلیل الصرفی للکلمات التی تحتها خطُّ
در تجزیه کلماتی که با خط مشخص شده اند صحیح را معین کن
رزق اللهٌ ولداً صالحاً . خدا به او فرزند صالحی عطا کرد
رَزَقَ :
الف – فعل ماضی ، للغائبه، مزید ثلاثی
ب – فعل ماضٍ ، للغائب، مجرد ثلاثی
ج – فعل مضارع ، للمخاطب ، مزید ثلاثی
صالح :
الف – اسم ، مفرد ، مذکر ، مشتق (اسم مفعول)
ب – اسم ، مفرد ، مذکر ، مشتق ( اسم فاعل)
ج – اسم ، مثنی ، مؤنث ، مشتق (اسم مکان)
پرتوهای قرآنی :
الف
– در متن درس با کلمه های (اَعْلَمْ) آشنا شدید. اکنون دیگر مشتقات از این
ریشه را در آیات زیر مشخص کنید و نوع و ترجمه آن را بنویسید
1 – انّ اللهَ عالمُ غیبِ السّماوات و الارضِ
همانا خدا دانای غیب آسمانها و زمین است
عالم:دانا
2 – انّک اَنْتَ علاّم ُ الغیوب
همانا تو خود کاملاً دانای غیب ها هستی
علام:بسیار دانا
3 – والّذین فی اموالهم حق معلوم للسائل و المحروم
و کسانی که در مالهایشان برای گدا و محروم حق معینی وجود دارد
معلوم:معین
ب – پس از خواندن آیات زیر به سؤالات پاسخ دهید
و اتخذَ اللهُ ابراهیم َ خلیلاَ
و هُوَ اللطیفُ الخبیر
معنی کلمه های خط کشیده شده به ترتیب کدام است؟
خلیل :
دوست بودن
دوست
دوستی انتخاب می کند
لطیف :
مهربانی کرد
مهربانی
مهربان
خبیر :
آگاه
آگاه کردن
آگاه تر
تست های کنکوری درس 5 :
1 – ترجمه ی کدام گزینه صحیح نیست؟
الف)هُوََ یتَرّوحُ بکُمِّهِ : او آستینش را خشک می کند
ب) هلْ عنْدِکَ قمیصٌ لی ؟ آیا پیراهنی برای من داری ؟
ج) هُوَ یفرِحُ زیارة بنتة فاطمة ؟ او با دیدار دخترش فاطمه خوشحال می شود
د) و لله المشرقُِ و المغربُ : مشرق و مغرب از آن خداست 2 – ترجمه کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) الالبسة : ظرف ها
ب) رنّان : طنین انداز
ج) البدیع :نو
د) شَطَرَب : احساس کرد3 – ترجمه کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) طلعة :سیما
ب) غَسَلَ :بهشت
ج) علِمَ ب : پی برد
د ) هکذا :بنابراین 4 – کدام گزینه صفت مشبهه است ؟
الف)مُرسلین
ب) مشرق
ج) بشیر
د) رنّان 5 – کدام گزینه اسم زمان است؟
الف) عظمة
ب) مَغرِب
ج) الحاکم
د ) عطّار 6 – کدام گزینه اسم مکان است؟
الف)مطْبخ
ب) غَضبان
ج) امّارة
د) لاحِقُون 7- کدام گزینه اسم مبالغه است؟
الف) اَحْسَنْ
ب) ناصحین
ج) کذّاب
د) مشرِق 8- کدام گزینه اسم تفضیل است؟
الف) اعظم
ب) صغیر
ج) معبد
د) مجروح 9- کدام گزینه ترجمه صحیح (لطیف) است؟
الف) مهربانی
ب) مهربان
ج) مهربانی کرد
د) محبت 10 – کدام گزینه ترجمه صحیح (اَفْضَل انسانٍ) است.
الف) انسان برتر
ب) انسان فاضل
ج) فضیلت انسان
د) برترین انسان11 – کدام گزینه در مورد تجزیه ( تعلّموا) در جمله (تعلّموا القرآن فانّهُ احسنُ الحدیث) صحیح نیست؟
الف) فعل امر، ثلاثی مزید
ب) برای جمع مذکر مخاطب
ج) از باب تفعّل
د) فعل ماضی از باب تفعیل12 – کدام گزینه در مورد ترکیب (الطّالبُ) در جله ( نجَحَ الطّالبُ) صحیح است.
الف) مبتدا و مرفوع
ب) فاعل و مرفوع
ج) خبر و مرفوع
د) مفعول به و منصوب13 – کدام گزینه در مورد ترکیب ( ربیعُ) در جمله (القرآن ُ ربیع القلوب) صحیح است.
الف) مبتدا و خبر
ب) فاعل و مرفوع
ج) خبر و مرفوع
د) جار و مجرور14 – کدام گزینه در مورد ترکیب (بزیارة) در جمله (هوَ یفرحُ بزیارةٍ بنْتةِ فاطمة ) صحیح است؟
الف) مفعول به و منصوب
ب) فاعل و مرفوع
ج) جار و مجرور
د) مبتدا و مرفوع
